در یک سال اخیر شمار قابل ملاحضه‌ای از کاربران در تاجیکستان به شبکه اجتماعی فیس‌بوک پوسته‌اند.

فراهمگران اینترنت در تاجیکستان دسترسی به شماری از سایت‌ها، از جمله شبکه اجتماعی فیس‌بوک را، برای کاربران خود مسدود کرده‌اند.

انجمن فراهمگران اینترنت در تاجیکستان می‌گوید که این فراهمگران از خدمات علاقه (اداره ارتباطات) در باره مسدود کردن چند سایت اینترنتی به طور شفاهی یا تلفنی دستور گرفته‌اند، ولی دلایل این تصمیم روشن نیست.

از امروز، دوشبه ۵ مارس، همه فراهمگران خدمات اینترنت دسترسی به فیس‌بوک و چندی از سایت‌های دیگر را مسدود کرده‌اند.

خبرگزاری محلی Asia-Plus نیز روز شنبه ۳ مارس خبر داد که فراهمگران با دستور اداره ارتباطات دسترسی به شبکه اجتماعی فیس‌بوک و سایت‌های "زوِزدا" (zvezda.ru)، "ت‌ج‌ک‌نیوز" و "محله" را به سبب "ضرورتی که پیش آمده است" مسدود کرده‌اند.

چندی از افرادی که از خدمات شرکت "ساتورن آنلاین" و "تاج‌نت"، "استرا"، "بابیلن" استفاده می‌کنند، گفتند که تا حوالی ظهر روز شنبه، ۳ مارس، به شبکه اجتماعی فیس‌بوک دسترسی داشتند، ولی بعد از ظهر این شبکه مسدود شده است. مشتریان این شرکت به سایت‌های ذکرشده نیز دسترسی ندارند.

یک کارمند شرکت "ساتورن آنلاین" روز شنبه گفت که دسترسی مشتریان این شرکت به فیس‌بوک به دلیل "اشکلات فنی" مسدود شده و "متخصصان برای حل این اشکال تلاش دارند."

اما این منبع در باره مسدود شدن سایت‌های دیگر ابراز بی‌اطلاعی کرد.

شرکت‌های "تلکم تکنولوژی"، "مگافن" و دیگر فراهمگران اینترنت دسترسی به فیس‌بوک و سایت‌های ذکرشده دیگر را از روز دوشنبه، ۵ مارس، مسدود کرده‌اند.

یک مسئول شرکت "تلکم تکنولوژی" روز شنبه به بی‌بی‌سی گفت: "رهبرمان (در دفتر) نیست و ما یگان دستور در باره بستن سایت‌ها نگرفته‌ایم. تا روز دوشنبه این کار را ما نمی‌توانیم بکنیم."

اما روز دوشنبه "تلکم تکنولوژی"هم فیس‌بوک و سایت‌های دیگر ذکرشده را مسدود کرد و یک مسئول این شرکت به بی‌بی‌سی گفت که فعلاً با اشکلات فنی مواجهند و بعد از ظهر دسترسی به همه سایت‌ها فراهم خودهد شد.

پروینه عباداوا، رئیس انجمن فراهمگران اینترنت در تاجیکستان، در صحبت با بی‌بی‌سی روز شنبه تأیید کرد که شماری از فراهمگران دسترسی به سایت‌های اینترنتی را مسدود کرده‌اند.

ولی به گفته او، این کار هرچند با دستور اداره ارتباطات صورت گرفته، ولی این نهاد هنوز نامه‌ای رسمی به فراهمگران ارائه نداده و سبب این اقدام روشن نیست.

خانم عباداوا گفت که روز دوشنبه انجمن فراهمگران اینترنت قصد دارد جلسه‌ای با رهبران شرکت‌های مخابراتی برپا و انگیزه‌های مسدودیت سایت‌ها را بررسی کند.

انتظار می‌رود این سازمان پس از دریافت نامه رسمی اداره ارتباطات و واقف شدن در باره سبب‌های این اقدام بیانیه‌ای در این باره انتشار دهد.

بیک ظهراف، رئیس اداره ارتباطات، وابسته به دفار ریاست جمهور، به خبرگزاری‌های محلی گفته است که اشکال فنی پیش آمده و اشکال رفع خواهد شد.

ضمناً، برای اولین بار نیست که مقامات تاجیکستان دسترسی شهروندان به سایت‌های اینترنتی را مسدود می‌کنند. چندی پیش دسترسی به سایت‌های خبرگزاری‌های "فرغانه" و "سنترآسیا" و سایت خانواده توره‌جان‌زاده نیز در این کشور مسدود شده بود.

در همین حال، یک کارشناس عرصه مخابرات که از بردن نامش خودداری کرد، می‌گوید که مسدود کردن سایت‌های اینترنتی "خلاف قانون‌‌گذاری تاجیکستان" است، زیرا بر اساس قانون، تنها دادگاه حق دارد در باره مسدود کردن سایتی دستور دهد.

وی افزود: "مسدود کردن سایت‌ها، نشانه ضعف کادری و تخصصی خدمات علاقه (ادارة ارتباطات) است. این کار نشان می‌دهد که این نهاد در باره عرصه‌ای که تنظیم آن را به دوش دارد، تخصص و آگاهی کامل ندارد".

این منبع همچنین افزود که سرورهای بیشتر این سایت‌ها در خارج از کشور واقع هستند و مسدود کردن آن‌ها به منفعت تاجیکستان نیست و بر اعتبار این کشور لطمه می‌زند.

وی افزود: "مسدودیت این سایت‌ها به تبلیغ آن‌ها کمک می‌کند. مثلاً اگر فییسبوک ۲۰-۲۵ هزار کاربر تاجیکستانی داشته باشد، اکنون مردم بیشتر کنجکاو می‌شوند و شمار کاربران آن باز هم افزایش می‌یابد."

شبکه اجتماعی فیس‌بوک در یک سال اخیر، پس از حوادث موسوم به "بهار عرب"، در بین کاربران اینترنت در تاجیکستان بسیار محبوبیت پیدا کرده است.

بحث‌های داغی در باره مسائل اجتماعی و سیاسی و فرهنگی این کشور در گروه‌های جداگانه فیس‌بوک، نظیر "تاجیکستان نوین"، "هموطنان"، "انجمن فلسفه و حکمت تاجیکستانیان"، "زن و مرد تاجیک"، "پلتفرما" (Platforma)، "کلوب اینتلکتوئالف تاجیکستانه" ( روسی: "انجمن روشنفکران تاجیکستان") و غیره به زبان‌های فارسی و روسی، زبان‌های رایج در تاجیکستان، در جریان است.

صاحب‌نظران می‌گویند که مسدود شدن سایت‌های روسی "زوزدا"، "ت‌ج‌ک‌نیوز" نیز احتمالاً انگیزه‌های سیاسی دارد. این دو سایت در روزهای گذشته مطلبی با نام "تاجیکستان در آستانه انقلاب" انتشار داده بودند که در آن از پرزیدنت رحمان به شدت انتقاد شده بود.

سایت "زوزدا" همچنین اسنادی را با مهر "مخفی" (سری) انتشار داد که طبق آن‌ها، رئیس جمهوری تاجیکستان گویا در اواخر ماه نوامبر گذشته، در اوج بحران ناشی از بازداشت خلبان‌های روس و استونیایی در این کشور، جلسه‌ای با مقام‌های امنیتی و پلیس برپا کرده است.

صحت و اعتبار این دو سند را که یکی به دفتر ریاست جمهوری و دیگر به وزارت امور داخله (کشور) نسبت داده می‌شوند، هیچ منبع مستقلی تأیید نمی‌کند. شرایط درز این اسناد هم روشن نیست، اما هر دو سند حاوی دستورهایی در باره تقویت نظارت بر مساجد و مبارزه با گروه‌های افراطگرا هستند.

در این اسناد از مقام‌های امنیتی و پلیس و کمیته دین همچنین خواسته شده که فعالیت حزب نهضت اسلامی، عمدترین حزب مخالف دولت در تاجیکستان را، "خصوصاً مسئولان و رهبران ساختارهای ابتدایی آن را تحت نظارت قطعی و دائمی" قرار دهند.

یکی از این اسناد می‌گوید که مقامات ذیدخل باید "رویخط پره (فهرست کامل) اعضای حزب و محل و سراغه (نشانی) زیست آن‌ها را" معین و "طرز و اصلوب کار تبلیغاتی حزب را" آشکار کنند و برای بیرون کشیدن آن‌ها از صفوف حزب، "از جمله با راه هوسمندسازی"، تدابیری بیندیشند.

این در حالیست که از مقام‌های امنیتی و پلیس، دادستانی و دادگاه و نهادهای دیگر تقاضا می‌شود که همکاری را با حزب حاکم خلق دمکرات در تمام قلمرو کشور تقویت کرده و برای جلب "آدمان آبرومند، زنان و دختران بامعرفت و باغیرت و افسران به نفقه برآمده (بازنشسته)" به این حزب تلاش کنند.

مقامات تاجیکستان هنوز در باره صحت و یا جعلی بودن این اسناد ابراز نظری نکرده‌اند.

سایت "محله" نیز ظاهراً از سایت‌های مخالف دولت‌های آسیای میانه‌ بوده و مطالبی انتقادی در باره رهبران کشورهای منطقه، از جمله رئیس جمهوری تاجیکستان، در بر دارد، اما مالک این سایت و محل انتشار مطالب آن معلوم نیست.